William Rudolf Daze (1907-1972)
Na niemieckim cmentarzu we wsi Łąkie w gminie Skępe (powiat lipnowski, województwo kujawsko-pomorskie) na jednej z płyt nagrobnych znajduje się napis: NA TYM CMENTARZU SPOCZYWAJĄ PRZODKOWIE I RODZEŃSTWO WILLIAMA R. DAZE PILOTA LOTNICTWA POLSKIEGO W POLSCE RUMUNII FRANCJI ANGLII W LATACH 1928-1945 PROSIMY O OJCZE NASZ.
Wilhelm Rudolf Daze urodził się 22 lipca (choć niektóre źródła podają również datę 4 sierpnia) 1907 roku w Łąkiem (gmina Skępe). Matka nazywała się Paulina Daze (z domu Nass) i pochodziła z Lubówca w gminie Skępe, natomiast ojciec nazywał się Rudolf Daze i pochodził z Łąkiego.
William R. Daze w 1928 roku – jako poborowy – odbył służbę wojskową w 4 Pułku Lotniczym w Toruniu, gdzie ukończył szkolenie unitarne, czyli ogólnowojskowe. Następnie – jako szeregowiec – został skierowany na kurs obsługi samolotów w składzie 4 Pułku Lotniczego w Toruniu.
Tam też w styczniu 1929 roku odbył kurs pomocników mechaników samolotowych w składzie Eskadry Treningowej 4 Pułku Lotniczego. Szkolenie ukończył w kwietniu 1929 roku. W tym samym roku awansował na stopień starszego szeregowca. Na szkolenie teoretyczne w pilotażu otrzymał skierowanie do Szkoły Podoficerów Pilotów Lotnictwa w Bydgoszczy, na które został przyjęty prawdopodobnie pod koniec 1929 roku. Natomiast na szkolenie praktyczne w pilotażu został skierowany w maju 1930 roku. 3 maja 1930 roku – jako starszy szeregowiec uczeń pilot – rozpoczął kurs praktyczny w Szkole Podoficerów Pilotów Lotnictwa w Bydgoszczy w składzie Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa.
8 października 1930 roku William R. Daze ukończył szkolenie w pilotażu jako starszy szeregowiec pilot. Od tego dnia odbywał służbę w składzie 4 Pułku Lotniczego w Toruniu.
28 stycznia 1931 roku zgodnie z zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych nadano mu Tytuł i Odznakę Pilota Nr 1502.
William R. Daze awansował na stopień kaprala. Służył już jako kapral pilot w 4 Pułku Lotniczym w Toruniu.
11 października 1935 roku Wilhelm Daze na mocy zezwolenia sądu w Toruniu, oddział zamiejscowy we Włocławku, zmienił imię z Wilhelma na Williama.
W lipcu 1934 roku przekazał obowiązki pełnione w 4 Pułku Lotniczym w Toruniu, gdyż został przeniesiony do 5 Pułku Lotniczego Lida (Ukraina). Służył w Eskadrze Liniowej i Eskadrze Towarzyszącej. William R. Daze był pilotem w składzie 56 Eskadry Towarzyszącej 5 Pułku Lotniczego Lida. Następnie dostał przydział do utworzonego III 56 Plutonu 56 Eskadry Towarzyszącej.
W 1935 roku William R. Daze otrzymał awans na stopień plutonowego i przekazał obowiązki pełnione w składzie III/56 Plutonu 56 Eskadry Towarzyszącej, bowiem został przeniesiony do 55 Eskadry Liniowej 5 Pułku Lotniczego Lida.
1 V 1937 roku William R. Daze dostał skierowanie na kurs instruktorów pilotażu samolotu PZL-23 „Karaś”. W Warszawie w 1 Pułku Lotniczym odbył szkolenie i wrócił do eskadry. Jesienią 1937 roku kilku instruktorów – m.in. Williama Daze, Karola Jarmołowicza i Stanisława Pietniunasa – odkomenderowano do Eskadry Treningowej na szkolenie na nowych samolotach PZL-23 „Karaś”. Po skończeniu kursu William R. Daze został instruktorem pilotażu. Wraz z nieliczną grupą instruktorów przeszkolił wszystkich pilotów służących w eskadrach liniowych na nowym typie samolotu przydzielonego 5 Pułkowi Lotniczemu Lida, czyli PZL-23 „Karaś”. Warto wspomnieć, że koledzy piloci bardzo cenili William R. Daze za umiejętności pilotażu i sposób ich przekazania podczas szkolenia.
W 1938 roku William R. Daze przekazał obowiązki pełnione w składzie 55 Eskadry Liniowej. Objął służbę jako pilot w składzie 51 Eskadry Liniowej. W 1939 roku został skierowany do 1 Pułku Lotniczego Warszawa na kolejny kurs pilotażu samolotów PZL-37 „Łoś”.
19 marca 1939 roku awansował na stopień sierżanta. W maju 1939 roku skończył szkolenie na nowym typie samolotu PZL-37 „Łoś” i powrócił do eskadry. 1 czerwca 1939 roku przekazał obowiązki pełnione w składzie 51 Eskadry Liniowej. William R. Daze został przeniesiony do 1 Pułku Lotniczego Warszawa. Był pilotem w składzie Eskadry Ćwiczebno-Bombowej 1 Pułku Lotniczego Warszawa.
William R. Daze na początku września 1939 roku przeprowadził dwa samoloty „Łoś” z Warszawy do Małaszewicz. 8 września 1939 roku był w składzie eskadry na lotniskach w rejonie Pińska. 18 września 1939 roku wystartował z Dubna (Ukraina) do Radauti w Rumunii. Po uzupełnieniu paliwa doleciał na lotnisko Jassy w Rumunii.
Na przełomie 1939/1940 roku William R. Daze przebywał w Rumunii i Francji, następnie zgłosił się na wyjazd do Wielkiej Brytanii. W 1940 roku przybył do Anglii. Na stacji RAF Eastchurch czekał na przydział w składzie Obozu Lotnictwa Polskiego, gdzie w styczniu 1940 roku odbył szkolenie, po którym został przydzielony do III Dywizjonu Centrum Lotnictwa Polskiego na stacji RAF Eastchurch.
William Daze nie został przyjęty do służby w Polskich Siłach Powietrznych w Wielkiej Brytanii. Prawdopodobnie stan zdrowia nie pozwalał mu latać.
William Daze wyjechał ze swoją matką do Kanady. Miał brata Edmunda. Mieszkali w London Ontario. Ojciec Williama Daze osiedlił się w Niemczech i tam zmarł. William R. Daze zmarł 10 czerwca 1972 roku w Kanadzie.
Koledzy piloci bardzo cenili umiejętności Williama R. Dazego. Był czynnym pilotem przez 11 lat. Jak można zauważyć, ciągle się szkolił i zdobywał kolejne awanse. Służbę pełnił
sumiennie. Nie otrzymał żadnych kar ani nagan. Nie uszkodził żadnego samolotu. Był wzorem pilota i instruktora oraz żołnierza. Tak postrzegali go przełożeni i koledzy. Był skromny i nie wywyższał się. Udostępniał prywatny motocykl „Harley-Davidson” na każde żądanie władzy wojskowej w celach służbowych podczas manewrów eskadry.
Tablica pamiątkowa poświęcona Williamowi Daze znajduje się w kościele ewangelicko-augsburskim pod wezwaniem Świętej Trójcy w Lipnie. Na cmentarzu w Łąkiem w gminie Skępe rodzina upamiętniła lotnika Daze napisem na płycie grobowca, w którym pochowano młodego Ericha Rudolfa Daze (1926-1942). Z inicjatywy Williama Daze został ogrodzony cmentarz ewangelicko-augsburski w Łąkiem. Wspomógł też finansowo parafię ewangelicko-augsburską w Lipnie.
Powyższy biogram został napisany we współpracy i dzięki zaangażowaniu kilku osób. Za udostępnione materiały serdecznie dziękuję Panom: Zbigniewowi Charytoniukowi, Remigiuszowi Gadaczowi, Michałowi Wiśniewskiemu, Grzegorzowi Sojdzie, Mieszkowi Syskiemu i Filipowi Idzikowskiemu.
